باورمندی به امید؛ راهکار برون رفت از مشکلات

پایگاه رهنما:

امید به آینده و تصویرسازی آن از مهم­ترین گزاره­ های امرسیاسی در برهه کنونی است. توالی رخدادهای ناگوار و تکاپوی دشمنان برای بزرگ­نمایی آن موجب ایجاد تصویر نامناسب از آینده در برخی از شهروندان شده است. برای نمونه در اثر حملات سایبری به شهرداری تهران تلاش برای نارضایتی شهروندان تهرانی و سپس امکان ایجاد اختلال و آشوب پیش­بینی می­شد اما پس از مدتی با صیانت عوامل شهرداری این اقدام به شکست انجامید.علیرضا نادعلی سخنگوی شورای شهر تهران در راستای پروژه ناامیدسازی و تاکید بر اهمیت مدیریت افکار عمومی و افزایش امنیت در مواجهه با خرابکاری‌ها اظهار داشت:‌«برخی در داخل به دنبال این هستند که تمام عیوب و سنگ‌اندازی‌های خارج از مرزها، نسبت به نظام تصمیم‌گیری کشور را نادیده بگیرند و هر آنچه به واسط همین خرابکاری‌ها در کشور رخ می‌دهد، را بزرگ جلوه دهند تا متخصصان و مسئولان را ناتوان نشان دهند و فضای ناامیدی و نگرانی در میان مردم ایجاد کنند.» با این اوصاف در این گزارش در تکاپو برای بررسی تصویرسازی امید در امر سیاسی را مدنظر قرار دادیم.

گام اول تصویرسازی

واکاوی نگرش و انگاره­ های ذهنی شهروندان در قبال ساختارهای سیاسی مولفه­ی برای سنجش کارآمدی و مقبولیت محسوب می­شود. در عصر حاضر رسانه­ها در شکل­گیری،هدایت­گری و تصویرسازی نسبت به افراد و نهادها نقش به سزایی ایفا می­کنند و حتی «تصاویر» برساخت رسانه ­ها، تاثیرگذارتر و واقعی­تر از «واقعیت» است و حتی «وانموده» آن فاقد رابطه با واقعیت هست. تصاویر ادراکی شهروندان از افراد و ساختارهای سیاسی موجب تصمیم­گیری آنان در رخدادهای سیاسی خواهد شد و از سوی دیگر هدف اعمالی کنش­گران سیاسی تحقق تصویر مطلوب آنان برای جامعه هدف است. با این اوصاف مدیریت تصویر در تحولات سیاسی ابزار مهمی برای کسب، حفظ و ارتقای قدرت محسوب می­شود. با این شرایط باید مختصات اصلی تصویر در امرسیاسی ایرانی را مدنظر قرار بدهیم و «امید» مهم­ترین رکن و پیشتاز آن محسوب می­شود.

• گام اصلی برساخت تصویر امید

مسئله امید در امر سیاسی یا امر اجتماعی اولین پرسش است. امر سیاسی وسعتی به اندازه امر اجتماعی دارد. امر اجتماعی می‌تواند با تاکید بر وجه سیاسی روابط اجتماعی، به امر سیاسی تبدیل شود. کیانوش دل زنده در  نشریه سوره اندیشه ابتدا در مورد مولفه­های امید طرح بحث می کند و نوشت:‌«چهار مؤلفه اصلی امید هرجا بودگی، مواجه زدگی، آستانگی و تهی بودگی است. هر جا بودگی از آن روست که امید در تمامی قلمرو امور اجتماعی وجود دارد؛ چه در قاب عقل و چه در قاب اسطوره، امید همواره هست. چه امید از روی عقل باشد چه از روی اسطوره، چه در بهترین شرایط باشد، چه در بدترین شرایط، امید وجود دارد، چون نیاز وجود دارد.» و سپس به تفکیک سیاست امید و امید سیاسی پرداخت و نوشت: «شاید اصلی‌ترین شعار سیاست امید این باشد: «می توان امیدوار بود اما اتوپیا گرا نبود، می توان فارغ از آرمانشهر، امید داشت». « طرح سیاسی امید قطعاً دمکراتیک‌سازی است اما گفتمان دمکراتیک بر چشم انداز جامعه هماهنگ آرمانشهری استوار نیست یا نباید باشد بلکه بر به رسمیت شناختن امتناع و پیامدهای فاجعه بار چنین رویایی استوار است» منظور از سیاست امید، همان انگاری با اتوپیا یا آرمانشهر نیست، بلکه مراد قبول امتناع دستیابی به چنین هدفی است. در مقابل، اصلی‌ترین شعار امید سیاست: واقعیت های سیاست، خود اتوپیایی است که بدون در نظر گرفتن شما، امید را در شما زنده نگه خواهد داشت. امید سیاست چیزی نیست جز باز تکرار همان شرایط به وعده آرمانشهری البته در زمان دیگر! در امید سیاست ما با نوعی پرچ دوزی ایدئولوژیک مواجهیم. پُر کردن خلاء بستر و عمل با امید، بر عکس سیاست امید که مترصد گسترش شکاف برای تغییر وضعیت است.» بنابراین اساسی­ترین گام شکل­دهی به تصویر امید در جامعه ایرانی با چشم­اندازسازی مطلوب از آینده است. این مرحله باید از سوی کارگزاران اصلی حکمرانی کشور صورت بگیرد.

• چشم انداز امید در بیانیه گام دوم

برساخت امید در شرایط فعلی نیازمند پیشتازی کارگزاران حکمرانی برای تحقق آینده مطلوب است. انگاره امید در میان کارگزاران جمهوری اسلامی ایران کاملا جدی است و باید آن را در قالب بیانیه گام دوم صورت بندی تحلیلی نمود. رهبرمعظم انقلاب اسلامی معتقد هستند که سیاست تبلیغی و رسانه‌ای دشمن با «پنهان کردن جلوه‌های امیدبخش» خواهان «مأیوس‌سازی مردم» از «آینده مطلوب» است. در همین راستا رهبرمعظم انقلاب اسلامی فرمودند:«نخستین توصیه‌ی من امید و نگاه خوش‌بینانه به آینده است. بدون این کلید اساسیِ همه‌ی قفل ها، هیچ گامی نمی­توان برداشت. آنچه می گویم یک امید صادق و متّکی به واقعیّت های عینی است. اینجانب همواره از امید کاذب و فریبنده‌ دوری جسته‌ام، امّا خود و همه را از نومیدی بیجا و ترس کاذب نیز برحذر داشته‌‌ام و برحذر می­دارم. در طول این چهل سال -و اکنون مانند همیشه- سیاست تبلیغی و رسانه‌ای دشمن و فعّال‌ترین برنامه‌های آن، مأیوس‌سازی مردم و حتّی مسئولان و مدیران ما از آینده است. خبرهای دروغ، تحلیل‌های مغرضانه، وارونه‌ نشان دادن واقعیّت­ها، پنهان کردن جلوه‌های امیدبخش، بزرگ کردن عیوب کوچک و کوچک نشان دادن یا انکار محسّنات بزرگ، برنامه‌‌ی همیشگی هزاران رسانه‌ی صوتی و تصویری و اینترنتی دشمنان ملّت ایران است؛ و البتّه دنباله‌های آنان در داخل کشور نیز قابل مشاهده‌اند که با استفاده از آزادی‌ها در خدمت دشمن حرکت می کنند» و از سوی دیگر با چشم اندازسازی مطلوب از حضور جوانان در تعاملات سیاسی-اجتماعی کشور با حضور در مناصب تصمیم­ساز و تصمیم­گیر و همچنین اثرگذاری حلقه های میانی در کشور شاهد پیشرفت جدی هستیم. رهبرمعظم انقلاب اسلامی در همین راستا فرمودند: «شما جوانان باید پیش‌گام در شکستن این محاصره‌ی تبلیغاتی باشید. در خود و دیگران نهال امید به آینده را پرورش دهید. ترس و نومیدی را از خود و دیگران برانید. این نخستین و ریشه‌ای‌ترین جهاد شما است.» از سوی دیگر کارگزاران دیگر نظام نیز به گسترش تصویر امید در جامعه ایرانی اصرار می­ورزند. حجت الاسلام و المسلمین رئیسی، رئیس جمهور محترم کشورمان، اظهار داشت:«امید ما به مردم است. امید ما به خوزستان، خراسان، آذربایجان و تمام ایران است. هرگز به وین و نیویورک امید نداریم.» و همچنین محمدباقرقالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز بیان داشت که «عاشورا برای مقاومت و ایستادگی و فرج برای امید به آینده است. مهدویت مقصد و مقصود نهایی ماست. ما به این امید و با این نگاه به آینده گام برمی‌داریم و زندگی می‌کنیم. انقلاب اسلامی ایران و روح این انقلاب با تمام قدرت در مقابل همه باورهای فرهنگ اومانیستی و نئولیبرالیستی ایستاده است. بیانیه گام دوم انقلاب منشوری فشرده و حکیمانه از سرنوشت ما تا سرگذشت ما است. این مسیر حرکت ما در گام دوم را روشن می‌کند. چند مرحله اساسی دیده شده است که در این مسیر باید به آن توجه کنیم.» بنابراین با این تحلیلی سیاسی باید انگاره «امید» از سطح گفتار در قالب بیانیه گام دوم به اجرا برسد.